بلغارستان به‌عنوان یکی از کشورهای اتحادیه اروپا در جنوب شرقی این قاره، از نظر رفاه اجتماعی و اقتصادی شرایطی متعادل و رو به رشد دارد. هزینه‌های زندگی در این کشور نسبت به بسیاری از کشورهای اروپای غربی پایین‌تر است و همین موضوع باعث شده که مهاجران به‌ویژه از کشورهای همسایه و آسیایی، بلغارستان را مقصدی مقرون‌به‌صرفه بدانند. کیفیت خدمات درمانی و آموزشی در سطح قابل قبول قرار دارد و دولت در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌هایی برای بهبود زیرساخت‌ها و جذب سرمایه خارجی انجام داده است. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی بلغارستان در منطقه بالکان، دسترسی آسان به بازارهای اروپایی و آسیایی را فراهم می‌کند و آن را به پلی اقتصادی میان شرق و غرب تبدیل کرده است.

از نظر شاخص‌های اشتغال و بیکاری، بلغارستان در سال‌های اخیر روندی پایدار داشته است. طبق آمار یورواستات، نرخ بیکاری این کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۴.۳ تا ۵.۷ درصد گزارش شده که نسبت به میانگین اتحادیه اروپا رقم مناسبی محسوب می‌شود. نرخ اشتغال نیز به حدود ۷۷ درصد رسیده که نشان‌دهنده رشد فرصت‌های کاری در بخش‌های خدماتی، فناوری اطلاعات و گردشگری است. این شرایط اقتصادی، همراه با هزینه‌های پایین زندگی و امنیت اجتماعی نسبی، بلغارستان را به گزینه‌ای جذاب برای مهاجرت و شروع زندگی جدید در اروپا تبدیل کرده است.

روش‌های اصلی مهاجرت به بلغارستان و شرایط ویزا (ویزای D)

مهاجرت به بلغارستان، به عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از طریق روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است که در اغلب موارد نیاز به اخذ ویزای نوع D (ویزای بلندمدت اقامتی) در کشور مبدأ و سپس درخواست اجازه اقامت موقت یا دائم در داخل بلغارستان دارد.

۱. مهاجرت تحصیلی (Educational Migration)

ویزای تحصیلی بلغارستان (معمولاً پس از اخذ ویزای نوع D) به متقاضیانی اعطا می‌شود که پذیرش رسمی از یک دانشگاه یا موسسه آموزشی معتبر در بلغارستان دریافت کرده‌اند. شرایط اصلی شامل اثبات تمکن مالی کافی (معمولاً مبلغی در حدود ۷,۵۰۰ تا ۹,۰۰۰ یورو برای هزینه‌های یک سال تحصیل و زندگی)، بیمه درمانی معتبر، و عدم سوء سابقه است. اقامت تحصیلی به صورت موقت و یکساله صادر می‌شود و تا پایان دوره تحصیلی (کارشناسی ۳ تا ۴ سال، کارشناسی ارشد ۱ تا ۲ سال) قابل تمدید است. پس از اتمام تحصیل و یافتن شغل مناسب، دانشجو می‌تواند برای تبدیل اقامت به نوع کاری اقدام نماید.

۲. مهاجرت کاری (Employment Migration)

برای مهاجرت کاری به بلغارستان، متقاضیان غیر اتحادیه اروپا باید ابتدا یک پیشنهاد شغلی رسمی (Job Offer) و قرارداد کاری از یک کارفرمای بلغاری دریافت کنند. کارفرما باید از طریق وزارت کار بلغارستان یا خدمات مهاجرت، تأییدیه نیاز به نیروی کار خارجی (مجوز کار) را کسب کند. پس از دریافت تأییدیه‌ها، متقاضی می‌تواند برای ویزای نوع D درخواست دهد. ویزا و اجازه اقامت کاری اولیه معمولاً یکساله اعتبار دارد و به شرط ادامه اشتغال قابل تمدید است؛ پس از پنج سال اقامت قانونی و مستمر از طریق کار، امکان درخواست برای اقامت دائم وجود دارد.

۳. مهاجرت سرمایه‌گذاری (Investment Migration)

مهاجرت از طریق سرمایه‌گذاری به چند شکل امکان‌پذیر است، که هر یک مسیر متفاوتی برای اقامت ارائه می‌دهند. روش‌های اصلی شامل سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه دولتی (مبالغی در حدود ۵۱۲,۰۰۰ یورو برای ۵ سال) یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بلغاری/خرید ملک تجاری و مسکونی (با حداقل ارزش مشخص، به عنوان مثال ۶۰۰,۰۰۰ لو/۳۱۲,۰۰۰ یورو). در روش سرمایه‌گذاری کامل، متقاضی می‌تواند سریع‌تر (در مدت ۵ سال) اقامت دائم را کسب کند و نیاز کمتری به حضور فیزیکی دارد. این مسیر پس از تأیید ویزای D آغاز شده و در صورت داشتن شرایط، می‌تواند منجر به اقامت دائم و سپس تابعیت شود.

۴. مهاجرت از طریق ثبت شرکت و تجارت (Business/Commercial Representation)

این روش به متقاضیان اجازه می‌دهد تا با ثبت یک نمایندگی تجاری از شرکت خارجی خود در بلغارستان، برای ویزای نوع D و سپس اجازه اقامت موقت اقدام کنند. اقامت اعطایی از این طریق معمولاً یکساله است و به شرط فعال بودن نمایندگی قابل تمدید است. این روش اغلب به عنوان یک راه مقرون‌به‌صرفه‌تر نسبت به سرمایه‌گذاری کلان، برای اقامت موقت طولانی‌مدت استفاده می‌شود؛ متقاضی پس از پنج سال اقامت موقت متوالی می‌تواند برای اقامت دائم درخواست دهد.

۵. مهاجرت از طریق ازدواج یا خانواده (Family Reunification/Marriage)

این روش برای افرادی است که قصد دارند به همسر، والدین یا فرزندان خود که دارای تابعیت بلغارستان یا اقامت دائم/بلندمدت این کشور هستند، بپیوندند. فرد متقاضی باید ابتدا برای ویزای نوع D اقدام کند و مدارکی مانند سند ازدواج رسمی و اثبات واقعی بودن رابطه را ارائه دهد. اقامت اعطایی از طریق ازدواج، در صورتی که ازدواج حداقل ۵ سال به طول انجامد، می‌تواند به سرعت منجر به اقامت دائم و سپس تابعیت شود.

جدول مقایسه شرایط روش‌های مهاجرتی به بلغارستان

پرتقاضاترین و موفق‌ترین نوع درخواست‌های مهاجرتی به بلغارستان

در میان روش‌های مختلف، مهاجرت تحصیلی و کاری پرتقاضاترین و موفق‌ترین مسیرها برای ورود به بلغارستان محسوب می‌شوند. دلیل اصلی محبوبیت تحصیل، شهریه‌های پایین‌تر نسبت به کشورهای اروپای غربی (بین ۳ تا ۸ هزار یورو در سال)، امکان تحصیل به زبان انگلیسی در برخی رشته‌ها، و اجازه کار پاره‌وقت برای دانشجویان است. این مسیر به‌ویژه برای جوانان جذاب است زیرا علاوه بر دسترسی به آموزش باکیفیت، امکان تبدیل ویزای تحصیلی به ویزای کاری پس از فارغ‌التحصیلی وجود دارد.

از سوی دیگر، مهاجرت کاری نیز به دلیل نرخ بیکاری پایین بلغارستان (حدود ۴ تا ۵ درصد) و نیاز این کشور به نیروی متخصص در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، گردشگری و خدمات، شانس بالایی برای موفقیت دارد. دریافت پیشنهاد شغلی از کارفرما و تأیید وزارت کار، مسیر را برای اقامت موقت و سپس اقامت دائم هموار می‌کند. ترکیب هزینه‌های پایین زندگی، فرصت‌های شغلی رو به رشد و عضویت بلغارستان در اتحادیه اروپا و منطقه شینگن، این دو روش را به گزینه‌های اصلی و موفق برای متقاضیان مهاجرت تبدیل کرده است .

شرایط بیمه‌ها در بلغارستان

بیمهٔ بازنشستگی و تأمین اجتماعی (پانسیون، ناتوانی، بازنشستگی، بازماندگان)

این بیمه توسط National Social Security Institute (NSSI) مدیریت می‌شود و برای همه کسانی که در بلغارستان شاغل هستند، به صورت اجباری است. افراد باید سهمی از دستمزد ناخالص‌شان را به عنوان حق بیمه پرداخت کنند (برای سال ۲۰۲۵ سهم کارمند تقریباً ۸٫۳۸٪ برای بیمهٔ دولتی، ۲٫۲۰٪ برای بیمهٔ بازنشستگی تکمیلی و سهم کارفرما نیز حدود ۱۰٫۹۲٪ + ۲٫۸۰٪ است). حداقل و حداکثر درآمد مشمول بیمه نیز تعیین شده است؛ برای مثال در سال ۲۰۲۴ سقف درآمد مشمول بیمه تا حدود ۳٬۷۵۰ لِوا در ماه بوده است.

بیمهٔ سلامت (Health Insurance)

در بلغارستان بیمهٔ سلامت نیز اجباری است و سهم آن معمولاً ۸٪ از درآمد ناخالص فرد است که از این مقدار حدود ۳٫۲٪ را کارمند و حدود ۴٫۸٪ را کارفرما می‌پردازد. این بیمه به فرد و در بسیاری موارد به خانوادهٔ او امکان دسترسی به خدمات درمانی عمومی، بیمارستانی و تخصصی را می‌دهد. اگر فرد بیمهٔ سلامت را منظم پرداخت نکند، ممکن است دسترسی به خدمات درمانی محدود شود یا مشمول جریمه شود.

بیمهٔ بیکاری

برای داشتن حق بیمهٔ بیکاری، فرد باید حداقل ۱۲ ماه حق بیمه پرداخت شده در ۱۸ ماه گذشته داشته باشد. اگر شرایط رعایت شود، فرد می‌تواند کمک مالی بیکاری دریافت کند که معمولاً برابر با حدود ۶۰٪ میانگین درآمد بیمه‌شده در ۲۴ ماه گذشته است.

قوانین جدید برای مهاجرت به بلغارستان (۲۰۲۴-۲۰۲۵)

در زمینه مهاجرت به بلغارستان، قوانین جدیدی از ابتدای سال ۲۰۲۵ و نیمه دوم ۲۰۲۵ به اجرا درآمده که برای متقاضیان جالب‌اند؛ از جمله، اصلاحاتی در قانون «اتباع خارجی» (Foreigners Act) شامل موارد زیر هستند: شرایط برای افراد «کارگران بسیار ماهر» یا دارندگان کارت آبی اتحادیه اروپا (EU Blue Card) تسهیل شده است — از جمله این که پس از ۱۲ ماه کار می‌توانند کارفرمای خود را تغییر دهند یا موقعیت شغلی‌شان را بدون نیاز به مجوز جدید تغییر دهند. همچنین برای نمایندگان شرکت‌های خارجی، شرایط سرمایه‌گذاری و ثبت شرکت برای اخذ اقامت بلندمدت تصحیح شده و الزامات مربوط به گردش مالی شرکت خارجی «حداقل ۵۰۰٬۰۰۰ لِوا» در دو سال قبل تعیین شده است. بعلاوه، از ۱ ژوئیه ۲۰۲۵، دارندگان مجوز «کار و اقامت» (Single Work and Residence Permit) و کارگران فصلی باید تحت بیمه درمانی دولتی قرار گیرند، که پیش‌تر برخی از آن معاف بودند. این تغییرات نشان‌دهنده تلاش بلغارستان برای انطباق با چارچوب مهاجرتی اتحادیه اروپا و افزایش شفافیت فرآیندها هستند.

پرسش ها